Katılım oranı %100'ün üstündeki sandıklar bilmecesi

Sandık sandık veriler geldikçe ilginç analizler yapılabiliyor. Nitekim twitter'da @merenbey ve @erenyanik isimli kişiler dikkate değer analizler yapmışlar. Özellikle sandıklardaki Ak Parti-CHP oy dağılımını ilçe bazında, ilçelerdeki eğitim düzeyi farklılıklarıyla karşılaştırarak, kabaca, "Eğitim düzeyi yükseldikçe CHP'nin oy oranı artıyor, düştükçe Ak Parti'nin oy oranı artıyor" diyebileceğimiz sonucu, çarpıcı grafiklerle ortaya koymuşlar. Ama bu yazımın konusu, dün gece haberdar olduğum "bazı sandıklarda katılımın %100ün üstünde olduğu" iddiası. Ankara'daki sandık sonuçlarını inceleyenler, bazı sandıklarda katılımın %100'ün üstünde göründüğünü farketmişler. Hatta bu konuda İsveçli bir istatistikçi bir blog yazısı bile yazmış:

http://erikmeyersson.com/2014/04/01/is-something-rotten-in-ankaras-mayoral-election-a-very-preliminary-statistical-analysis

Dün akşam bu iddiaları ilk duyduğumda, kulağıma çalınan "5 ekstra oy nerden geldi?" sorusu kafamda hemen bir şimşek çaktırdı. Bir sandıkta, o sandıkta kayıtlı olmadığı halde oy kullanabilecek kişiler var. Öncelikle o sandıkta görevli sandık kurulu üyeleri. Benim görev yaptığım sandıkta biz 4 kişiydik. Bir partinin üyesi gelmemişti. Böyle 4-5 ekstra oyun, seçmen sayısı az olan köy, mahalle, mezraa gibi yerlerde katılım oranını rahatlıkla %100'ün üstüne çıkarabileceğini düşündüm, nitekim hikayenin bir kısmı bu şekilde açıklanıyor.

@pinargibi'nin şu tweetlerinde tespit ettiği, katılımın %100'ün üstünde olduğu sandıkları inceledim:
https://twitter.com/pinargibi/status/451097561340735489
https://twitter.com/pinargibi/status/451102652550496256

Bu sandıklar şunlar:
Yenimahalle 1436
Keçiören 3100
Kalecik 1059
Keçiören 3193
Nallıhan 1101
Beypazarı 1137
Çubuk 1193
Elmadağ 1113
Keçiören 3314
Sincan 2301
Keçiören 3193

Yukarıdaki sandıklardan önce, seçmen sayısı az olan köy, mahalle gibi yerlere bakalım.

Kalecik 1059, sandık yeri olarak "Şeyhmahmut Mahallesi Odası" diyor. Kırsalda mahalle, köyden de küçük bir yerleşimdir. Bir kasaba, ilçe veya il merkezine uzak mesafede nüfusu köy olmaya yetmeyecek bir yer olabilir. Hem zaten yeni büyükşehir kanunuyla, büyükşehir statüsündeki illerde köy ve kasaba kalmadı. Hepsi ilçe belediyelerine bağlı mahalle oldu. Kalecik 1059 bir "oda"ya konmuş bir sandıkmış. Köy odası yani. Zaten kayıtlı 13 seçmen var. Ama 16 kişi oy kullanmış. Demek ki buraya, dışarıdan 3 sandık kurulu üyesi gelmiş. İkisinin devlet memuru olması gerekiyor zaten. Bunlar ya Kalecik'te ya da Ankara'da ikamet ediyor olmalılar. Bir de partili üye geldiyse dışarıdan, eder 3. Dikkat ederseniz, yukarıdaki ekran görüntüsünde "(2) Kanun gereği oy kullanan" satırı var. Bu satır sandık tutanağında 3 olarak doldurulmuştu, ama bir şekilde CHP STS verilerinin tamamında bu satır boş bırakılmış. Veri girişi hızlansın diye atlanmış olabilir.

Hatta, partilerin oylarına bakarak, köy ahalisi ve dışarıdan gelen 2 sandık kurulu üyesinin tamamının Ak Parti ve MHP'ye oy verdiğini, dışarıdan gelen CHPli sandık kurulu üyesinin ise kendi partisine oy verdiğini, sandıktan CHP'ye başka oy çıkmadığını söyleyebiliriz. Gece yarılarına kadar oy tasnifinde yorulan sandık kurulu üyeleri, bu sandığı görünce "Off ya, 20 dakikada bitmiştir oyların tasnifi burada" deyip iç geçireceklerdir!

13 seçmenin olduğu yerde 16 kişi oy kullanırsa, katılım oranı tabii ki 16/13=%123 görünecektir. Ama burada fazladan oy kullananlar, sonuçta başka kütüklere kayıtlı seçmenler. Bu sandığa gelmeselerdi kendi sandıklarında oy kullanacaklardı. Ortada hiçbir hile, hurda yok.



Nallıhan 1101 de aynı şekilde, bir küçük yerleşim. Yine "mahalle" diyor ama bu mahallede ilkokul varmış. Seçmen sayısı 15, fazladan oy kullanan 3 kişi var. Yine eminim ki bu 3 kişi, dışarıdan gelen sandık kurulu üyeleri.

Beypazarı 1137 Mençeler Mahalle Konağı, 15 seçmen kayıtlı, yani KÖY. 2 fazlalık kesinlikle sandık kurulu üyesi. Çubuk 1193 14 kayıtlı seçmen, yani bu da köy. 2 kişi dışarıdan sandık kurulu üyesi olarak gelmiş. Elmadağ 1113 Yukarıkamışlı İÖO, "yukarı" diyorsa burası da KÖY, zaten 29 kayıtlı seçmen var, fazlalık sadece 4. Keçiören 3100 "Çalseki Köy Odası"ndaki bir sandıkmış, 24 seçmen kayıtlı ama 30 kişi oy kullanmış. Fazlalık 6 kişi. Bu 6 kişinin 6'sı da dışarıdan gelen sandık kurulu üyesi olabilir, veya 2-3'ü o sandık bölgesinde görevli polisler olabilir. Sonuçta polislerin de oy hakkı var.

Görüldüğü gibi, bu şekilde %100'ün üstündeki katılım oranlarının bir kısmını rahatlıkla açıklıyoruz. Diğer bir kısım ise, benim Sincan 2061 no.lu sandık için uzun uzun anlattığım üzere, sandık kurullarının sandık sonuç tutanağındaki bazı ifadeleri yanlış anlamaları sonucu tutanağı hatalı doldurmalarından kaynaklanıyor. Partilerin oyları doğru sayılmış, ama oy pusulalarının durumu hakkında tutanaktaki yerler hatalı doldurulmuş.

Yenimahalle 1436 nolu sandıkta sandık kurulu, Sincan 2061'le aynı hatayı yapmış. Kullanılmayan oy pusulalarını (14) numaralı satıra yazmış, sonra da bu sayıyla (15) numaralı satırda 111 geçersiz oya ulaşmış. Ya arkadaşlar, bir sandıkta 111 geçersiz oy olabilir mi? Normal şartlarda olamaz! Geçersiz oy sayısı 5 olur, 10 olur, hadi en fazla 15 olur. Burada sandık kurulunun hatası var. Ama bu hata, siyasi partilerin aldığı oyları etkileyecek bir hata değil. Partilerin oy toplamı 281. Bu sayı, çoğu sandıkta gördüğümüz ortalama oy sayısıyla uyumlu. Kayıtlı seçmen sayısı olan 313'ün de altında.

Yani eğer bu sandıkta bir hile yapıldıysa, bu nasıl bir hile ki, geçersiz oyların sayısını patlatıyor?!

Keçiören 3193 de aynı. 307 kayıtlı seçmen var. Partilerin oy toplamı 256. Buraya kadar bir sorun yok. Ancak, geçersiz oy sayısı yine patlamış. 119 geçersiz oy. Belli ki sandık kurulu yine kullanılmayan oy pusulalarını (14)e yazmış, sonra (11)den (14)e kadar geçersiz oy kalemlerini toplayınca, bu kullanılmayan pusulalar, Geçersiz oy olarak karşılarına çıkmış. Halbuki, kullanılmayan oy pusulası, bir "oy" olarak değer taşımaz. Geçersiz oy ise ne kadar geçersiz olursa olsun, bir "oy"dur. Bir seçmen tarafından kullanılmış bir oydur. O seçmen bilerek ve isteyerek, veya hataen oyunu geçersiz kılacak bir şey yapmıştır. Kullanılmayan oy pusulasının geçersiz oyla ilgisi yok.

Keçiören 3314 hakeza. Burada da geçersiz oylar aşırı yüksek, çünkü kullanılmayan oy pusulaları geçersiz oy zannedilmiş. Sincan 2301in de durumu aynı. Bir sandık kurulu, geçersiz oyları (14) nolu satıra yazdıktan ve "Geçersiz oy"lar arasına kattıktan sonra, kaçarı yok, illa ki hesap şaşacak! Ama bu, partilerin oylarının sayımında hata yapıldığı anlamına gelmiyor.

Sonuç olarak, katılım oranını %100'ün üstünde gösteren iki farklı durum var.

1. Köy, mahalle, mezraa gibi yerlerde, dışarıdan gelen sandık kurulu üyeleri ve polisler oy kullanıyor. 20 seçmenin kayıtlı olduğu sandıkta dışarıdan 5 kişi gelse, katılım oranı %120ye fırlar.

2. Sandık kurulları, kullanılmayan oy pusulası sayısını "Geçersiz oy" kalemine yazınca, oy kullanan seçmen sayısı şişiyor. Bu da katılım oranı aslında %100ün altında iken %100'ün üstündeymiş gibi gösteriyor.

Her iki halde de ortada hile, hurda yok.