HDP'nin parti olarak seçime girmesi halinde seçim barajıyla ilgili yaşayacağı sorunun daha önce pek çok örneği var. Bu örneklerden benim aklımda en çok kalanı, 1995 seçimlerinde, Deniz Baykal'ın liderliğini yaptığı CHP'nin durumuydu. O zamanlar haberleşme ve iletişim teknolojileri bugünkü kadar gelişmiş değildi. Seçim sonuçlarının netleşmesi çok uzun zaman alıyordu. O seçim gecesi, Türkiye çapında örgütlenmiş İhlas Haber Ajansı muhabirlerine dayanan TGRT, diğer kanallara açık fark atmıştı. Gece boyunca CHP'nin oy oranı %10,01 ile %9,99 arasında nerdeyse her 5 dakikada bir dalgalandı. Ekranın sağ alt köşesinde, partilerin milletvekili sayıları da bu dalgalanmayla birlikte, bir anda artıp bir anda azalıyordu. Bir bakıyorduk CHP 50 milletvekili çıkarmış, 2 dakika sonra bakıyorduk CHP baraj altı kalmış ve 0 milletvekili çıkarmış... Bu seçimde de HDP'nin durumu öyle olmaya namzet görünüyor.
Yalnız, benim seçim anketlerinde gözlemlediğim bir nokta var ki, o da HDP seçime parti olarak girdiği takdirde barajı geçse de geçmese de, Türkiye genelinde pek çok seçim çevresinde milletvekili dağılımlarını etkileyecek. Aday çıkarmadığı veya iddialı olmadığı illerde bile HDP'nin hatırı sayılır bir oy almasının önemli sonuçları olacak.
Hemen ne demek istediğimi, ORC Araştırma'nın 21-25 Şubat döneminde Akdeniz Bölgesi illerinde yaptığı anket sonuçlarıyla örneklendireyim. Hatay ili anket sonuçları dikkat çekici:
2011 seçimlerinde Hatay'da Ak Parti, CHP ve MHP'nin oy yüzdeleri sırasıyla 44,44%, 38,52% ve 12,63% idi. Hatay'dan 7 bağımsız aday toplam 11.808 oyla %1,48'lik bir oy oranına ulaşmışlar ancak bu adaylar BDP/HDP'nin desteklediği adaylar değildi. ORC Araştırma anketiyle karşılaştırdığımızda, Ak Parti ile MHP'nin oyunun 2011'e göre aşağı yukarı aynı olduğunu ancak CHP'de %10luk bir düşüş olduğunu görüyoruz. Bu düşüşün de en önemli nedeni, 2011'de Hatay'da aday göstermeyen HDP'nin oylarının %7,1 çıkması gibi görünüyor. Kabaca, HDP'nin parti olarak ortaya çıkması Hatay'da CHP'ye epey bir oy kaybettirmiş görünüyor.
2011 seçimlerinde Hatay'da 795.632 geçerli oyun 353.616sı Ak Parti, 306498sı CHP ve 100.499u MHP'ye aitti ve bu üç parti sırasıyla 5-4-1 milletvekili çıkarmıştı. Partilerin oylarını çıkardıkları milletvekili sayılarına bölünce Ak Parti'nin 353.616/5=70723, CHP'nin 306.498/4=76.624, MHP'nin de 100.499 oyla bir milletvekili çıkardığını görüyoruz.
Şimdi, ORC anketindeki oy oranlarını 2011'deki geçerli oy sayısına göre partilere dağıtalım ve milletvekili sayılarını hesaplayalım:
Ak Parti: 795.632 x 45,3% = 360.421
CHP: 795.632 x 28,0% = 222.777
MHP: 795.632 x 14,5% = 115.367
HDP: 795.632 x 7,1% = 56.489
Bu oy sayılarına milletvekilliklerini paylaştırırsak, partilerin çıkardığı milletvekili sayıları şöyle oluyor:
Ak Parti: 360.421 / 6 = 60.070
CHP: 222.777 / 4 = 55.694
MHP: 115.367 /2 = 57.683
HDP: 56.489
Bu hesaba göre, Hatay'daki 9 milletvekili Ak Parti 5, CHP 3 ve MHP 1 olarak dağıtıldıktan sonra, geriye kalan 10. milletvekiline düşen en yüksek oy Ak Parti'de olduğu için, Ak Parti 6. milletvekilini çıkarıyor. Yani millevekili dağılımını 2011'le karşılaştıracak olursak:
Ak Parti: 5 -> 6
CHP: 4 -> 3
MHP: 1 -> 1
HDP: 0 -> 0
Tabii bu son milletvekili sözkonusu olduğunda, partilerin oy sayıları birbirlerine çok yakın. HDP ankete göre 4 bin oy fazla alırsa, MHP 4773 oy fazla alırsa, Ak Parti'nin 6 değil 5 vekilde kalmasına yol açabilirler. Ama, HDP'nin CHP'den 56 bin oy götürmesinin Hatay'da CHP'ye 1 milletvekiline mal olduğunu görüyoruz.
Benim burada anlatmak istediğim nokta şu. HDP seçime parti olarak girerse, sadece milletvekili çıkarma potansiyelinin yüksek olduğu yerlerde değil, bütün Türkiye'de aday gösterecek ve barajı geçebilmek için her yerde seçime asılacak. Bunun sonucunda da, öyle görünüyor ki özellikle CHP'den ama az ama çok oy alacak.
Dolayısıyla HDP, hiç iddialı olmadığı seçim çevrelerinde bile, özellikle CHP'nin milletvekili kaybetmesine yol açabilir. İşte Hatay örneği bize bunu gösteriyor.
1 yorum:
Gayet dogru bir analiz ancak gozden kacan baska bir nokta da AKP'nin guclu oldugu yerlerdeki etkisi. Cunku BDP-Bagimsizlar Turkiye genelinde 10-15 ilde secime girerken simdi 81 ilde HDP girecek, ornegin Rizede Trabzonda Yozgatta dahi birkac bin oy alacak HDP, bu oylar her sehirde CHP'den degil, bazi sehirlerde CB seciminde oldugu gibi baraji gecirtme motivasyonu ile muhafazakar Kurt secmenden gelecek ve AKP'den kayis olacak, bence sadece CHP degil AKP'ye de menfi etki edebilecek bir parti HDP, dediginiz gibi baraji gecmese de, en olumlu etkisi de MHP'ye olacak cunku MHP 2011 de marjinal oylara bakildiginda cok yerde son vekili az oyla kacirmisti, buna en bariz ornekler Istanbul, Bursa, Kayseri gibi sehirler, buralarda can simidi olabilir MHP icin ve MHP ayni oranda oyla 15-20 vekil fazla cikarabilir.
Yorum Gönder