Gezici Araştırma'nın anket sonuçlarına güvenilir mi? -2-

3. Gezici Araştırma'nın Cumhurbaşkanı seçiminden önce yaptığını iddia ettiği son anket

Yazının ilk bölümünde Gezici Araştırma'nın, benim yerel seçimden sonra keşfettiğim bir anketinden söz ettim. İlginçtir, cumhurbaşkanı seçimi anketlerini takip ederken Gezici Araştırma için benzer bir durumla bir kez daha karşılaştım. Benim derlememde Gezici Araştırma'nın son anketi, 2-3 Ağustos 2014 tarihlerinde gerçekleştirdiği ve Erdoğan, İhsanoğlu ve Demirtaş'ın oylarını 55,3-34,6-10,1 olarak gösterdiği anketti. Buna göre Gezici Araştırma, anket firmaları içinde, üç adayın oylarını toplamda 7,69 puan sapmayla tahmin ederek 7. sırada yer alıyordu.

Ne var ki, geçen hafta, Gezici Araştırma'nın Ak Parti'nin oy oranını %39 olarak gösterdiği anketi araştırırken, seçimin hemen ardından, yukarıda atıfta bulunduğum anketten sonra bir anket daha yayınladıklarını iddia ettiklerini gördüm. Gezici Araştırma'ya göre bu ankette üç adayın oy oranlarını 51,8-39-9,2 olarak bulmuşlar. Eğer bu doğruysa, seçim sonucunu toplamda 1,13 puan hatayla bildikleri anlamına gelir ki, bu da Gezici Araştırma'yı diğer tüm anket firmalarının önüne geçirip birinci yapar.

Ancak ben, Gezici Araştırma'nın böyle bir anket yayınladığından şüpheliyim. Herşeyden önce, resmi twitter hesaplarında 8-11 Ağustos tarihlerinde yayınladıkları tweetlere bakalım:

Gezici Araştırma hesabı 8 Ağustos'ta, Murat Gezici'nin tweetini RT etmiş. Bu tweet, benim yukarıda sözünü ettiğim, 2-3 Ağustos 2014 tarihinde gerçekleştirdikleri anketin Star gazetesinde yayınlanmasını konu ediyor. Bu ankette oylar 55,3-34,6-10,1.

Ne Gezici Araştırma hesabı, ne de Murat Gezici twitter'da daha sonra başka bir anket sonucu yayınlamışlar. Gezici Araştırma'nın twitter akışında 8 Ağustos'tan sonraki ilk tweet, seçimden sonra, 11 Ağustos tarihini taşıyor ve Ekspress Gazete adlı bir gazetede, seçim sonuçlarını 51,8-39-9,2 olarak, büyük bir başarıyla bildiklerini iddia ediyor.

İşin ilginci, Gezici'nin seçimden önce yaptığını iddia ettiği bu son anket hakkında başka hiçbir kaynakta bir bilgi veya delile rastlamadım.

Ekşi Sözlük'te, cumhurbaşkanı seçim anketlerini derleyen kapsamlı bir entry'de de böyle bir ankete rastlamadım.

Gezici Araştırma'nın bu yaptığını iddia ettiği cumhurbaşkanı seçimi anketini ararken, Murat Gezici'nin Rus Sputnik Haber Ajansı'na 6 Ağustos 2014'te verdiği bir mülakata rastladım. Murat Gezcici Sputnik'e, Erdoğan'la ilgili şunları söylemiş: 

"Son bir haftadır yaptığı mitinglerde, siyasi söylemlerine baktığınız zaman, milliyetçiliğe vurduğunu görmekteyiz. Bu demek oluyor ki kendisin de önündeki anketlere göre artık oylarının düştüğünü, 50’nin altında kaldığı, ilk oylamada cumhurbaşkanı seçilemeyeceğini biliyor."

Gezici Araştırma bir anket firması ve Murat Gezici de bu firmanın sahibi. Daha 3 gün önce, 2-3 Ağustos tarihlerinde sahada bir anket yapmışlar ve Tayyip Erdoğan'ın oyunu %55 bulmuşlar. Ama Murat Gezici, aradan sadece 3 gün geçtikten sonra, Erdoğan'ın %50'yi geçemeyeceğini iddia ediyor. Murat Gezici bir köşe yazarı veya siyasetçi olsa, mitinglere bakarak bir yorumda bulunmasını anlayabilirim, ama o bir anketçi. Sahayı hepimizden daha iyi biliyor olması lazım. Nasıl olur da, kendi anketiyle ters düşebilir? Kendi anketi Erdoğan'ı öyle %52'de falan da değil, %55'te çok rahat bir şekilde ilk turda başkan seçilecek diye gösterirken Murat Gezici, büyük bir özgüvenle başka bir şey söylüyor.

Aynı durum, Ekmeleddin İhsanoğlu'nun oyu için de geçerli. Gezici Araştırma'nın 3 Ağustos tarihli anketi İhsanoğlu'nu %34,6'da gösterirken Murat Gezici 6 Ağustos'ta Rus Sputnik ajansına "Kamuoyunda bahsedildiği gibi tepki verenlerin, sandığa gitmeyecek olanların, şimdi Kemal Kılıçdaroğlu’nun dediği gibi, tıpış tıpış sandığa yöneldiklerini görmekteyiz. Ekmeleddin İhsanoğlu’nun oyları yüzde 37’lerden yüzde 44’lere kadar çıktı şu an." diyor. Ne %37'si, Gezici'nin anketinde %37 bile değil İhsanoğlu, %34,6! Murat Gezici, İhsanoğlu'nun oylarının çıkış noktasında dahi kendi anketiyle çelişiyor. Ya İhsanoğlu'nun oylarının %44'e ulaştığını iddia etmesine ne demeli? Bir gazeteci, köşe yazarı, akademisyen veya siyasetçi, "İhsanoğlu'nun oyları Erdoğan'ı geçti" bile diyebilir, ama bir anketçi, kendi anketini reddediyorsa, biz o anketçiye ve anketlerine nasıl güvenelim?!

Bu örnekten sonra benim aklıma Gezici Araştırma anketleri için şu ihtimaller geliyor:

1. Gezici Araştırma sahada anket falan yapmıyor. Masa başında sonuç uyduruyor. 2-3 Ağustos 2014'te yaptığını iddia ettiği anket de uydurmaydı. Hal böyle olunca, seçimden sonra, "Sonucu en yakın biz bildik" diye anket sonucu uydurmasına şaşmamalı.

2. Murat Gezici, 6 Ağustos'ta Sputnik Haber Ajansına konuşurken, 2-3 Ağustos tarihli anket sonuçlarını bilerek görmezden geldi. Seçimden önce son bir kez manipülasyon yapmak istedi.

3. Başka bir ihtimal benim aklıma gelmiyor. Sizce?

4. Gezici Araştırmanın Genel Seçim anketleri

Şimdi, 2013'ten günümüze, Gezici Araştırmanın yayınladığı, bulabildiğim tüm genel seçim anketlerini bilginize sunuyorum:

Anket	Tarih	İl	İlçe	Mahalle	Kadın	Erkek	Toplam	Ak Parti	CHP	MHP	BDP/HDP
Genel	14-15 Şubat 2015	32					3840	39,1	28,7	18,1	9,5
Genel	17-18  Ocak 2015	32	225	259	yaklaşık yarısı		3600	39,8	29,6	17,3	7,3
Genel	18-19 Ekim 2014	36	192	210	1646	1646	3292	41,4	27,4	19,7	8,1
Genel	17-18 Mayıs 2014	36	192	210	1646	1646	3292	44,5	27,5	18,6	8,1
Genel	6 Ocak 2014 öncesi	36	192				5292	43,3	28,7	18,5	8,3
Genel	12-13 Ekim 2013	36	192	210	2646	2646	5292	44,1	27,5	17,2	9,2
Genel	17-18 Ağustos 2013	36	192	210	2639	2639	5278	41,2	26,4	20,2	9,7
Genel	13-19 Temmuz 2013	36	184	196	2639	2639	5278	43,2	28,2	18,1	7,2
Genel	10 Haziran 2013 öncesi							38,5	31,5	18,5	8,2
Genel	29 Mayıs 2013 öncesi							41,7	28,2	19,5	9,1
Genel	23-24 Şubat 2013	46					9272	43	28	18,2	8,1
Genel	5-6 Ocak 2013	46	226	276	3430	3430	6860	45,7	27,21	17,9	6,5

Burada dikkatinizi, anket sonuçları açıklanırken başta verilen rutin bilgilere, yani anketin NEREDE ve KİMLERLE yapıldığına dikkatinizi çekmek istiyorum.

Gezici Araştırma 2013 başında anketlerini 46 ilde yaparken, sonra il sayısını 36'ya düşürmüş ve 1 yılı aşkın bir süre 36 ilde anket yapmış. 2015le birlikte il sayısı 32'ye düşmüş. Ama, Ağustos 2013-Ekim 2014 arasındaki anketlerinde hep aynı ifadeyi, anketlerin "36 il, 192 ilçe ve 210 mahalle"de yapıldığı bilgisini görüyoruz. Tamam, anket firmasının hangi ilde anket yapacağını belirlemesi anlaşılır bir durum. Çünkü anket yapmak için anketör gerek, anketörler de ancak yaşadıkları şehirde anket yapabilirler. 36 ilde 192 ilçeyi de anlıyorum. Ama mahalle sayısının 210 olarak sabit kalması dikkat çekici. 5 anketin 5inde de anketörler, 192 mahallenin 192sine de mi gitmiş? Arada hiç, hastalanan, işi çıkan, güvenilirliği sorgulanan, bir şekilde anket yapamayan veya yaptığı anket sonuçları hesaba katılmayan anketör çıkmamış mı?

Diğer bir nokta, Gezici'nin anketlerine katılan kadın-erkek sayılarının hep birbirine mükemmel bir şekilde denk düşmesi. 36 ilde, belki 80-100 anketörün yaptığı anketlerden söz ediyoruz. Bu anketörlerin anketleri toparlanıyor ve toplam bir sayı elde ediliyor. Her seferinde de kadın erkek sayıları mükemmel bir şekilde denk mi düşüyor?

Hem anketlerin yapıldığı il, ilçe, mahalle bilgileri hem de ankete katılan kadın-erkek sayılarının birbirini tutması, bana Gezici Araştırma'nın anketlerinin sahada değil masada yapıldığını düşündürtüyor.