27 Mart günü anket sonuçları açısından bereketli bir gündü. Önce KONDA ve A&G, 23 Mart'ta tamamlanmış iki anket sonucunu yayınladı. Tarhan Erdem imzalı KONDA anketinde Türkiye genelinde oylar 46-27-15-7 görünüyor. Adil Gür'ün A&G firmasının anket sonucu da çok benziyor: 45,3-25,4-17,3-7,5. A&G Türkiye geneli anketinin yanısıra 3 büyük şehir için de anket sonuçları yayınladı. A&G'nin 3 büyük şehir anketinde CHP'nin oyları %35'in üstündeyken Türkiye genelinde %25'te kalması dikkatimi çekti ve bu konuda "CHP'nin 3 büyük şehir harici Türkiye sıkıntısı" başlıklı bir yazı yazdım. Günün ilerleyen saatlerinde GENAR'ın Türkiye geneli anket sonuçları ve SONAR'ın üç büyük şehir anketleri yayınlandı. Aşağıdaki tabloda hepsi yer alıyor.
Siyasi partilerin 30 Mart seçimlerinde Türkiye geneli oy oranlarını hesaplamada GENAR'ın vurguladığı önemli bir problem var. Yeni büyükşehir kanunuyla birlikte, büyükşehir olan 30 ilde İl Genel Meclisleri kaldırıldı. Eskiden yerel seçimlerde geleneksel olarak partilerin performansları İl Genel Meclisi oy oranlarıyla ölçülürdü. Ancak şimdi büyükşehir statüsündeki illerde bu meclisler yok. O zaman büyükşehir olan 30 il ile büyükşehir olmayan 51 ildeki oyları nasıl toplayacaksınız? Elmalarla armutları mı, yoksa elmalarla portakalları mı toplayacaksınız? GENAR işte 3 farklı hesaplama yöntemi önermiş ve partilerin oylarını buna göre hesaplamış. Ben aşağıdaki tabloya ikisini aldım ve Notlar bölümünde açıklama verdim.
Tablo 19 Mart günü, 20 Mart'ta başlayan YSK'nın seçim anketi yayınlama yasağı öncesinde epey hareketlendi. Ben de, bu işe başladığımdan beri yapmayı planladığım "anketlerin anketi" işine ufaktan giriştim.
Peşinen belirteyim, istatistikçi veya anketçi değilim. Sadece, üniversitede okurken aldığım bazı dersler dolayısıyla, bu işte bana yarayacak bir genel kültürüm olduğunu söyleyebilirim.
"Anketlerin anketi"ni yaparken, bir metodoloji izlemeye çalıştım. Amacım, anket sonuçlarının ağırlıklı ortalamasını alarak daha iyi bir sonuca ulaşmak. Bunun için, anket sonuçlarına, belli kurallara göre ağırlıklı katsayılar atadım. Bu katsayılar şöyle:
1. Anket firmalarının 2011 seçimlerindeki performanslarını başka bir yazıda incelemiştim. O yazıda, anket firmalarının 3 büyük partinin oy oranları hakkındaki son tahminleri ile gerçekleşen seçim sonucu arasındaki sapmaya dayanarak firmaları sıralamıştım. O sıralamada, sonuçları gerçeğe en yakın tahmin eden SONAR'dan başlayarak firmalara şöyle katsayılar atadım:
Firma
|
TOPLAM Sapma
|
Ağırlıklı katsayı
|
1.5
|
1
|
|
3.4
|
0,95
|
|
3.5
|
0,95
|
|
3.9
|
0,9
|
|
4.9
|
0,85
|
|
5.1
|
0,85
|
|
5.9
|
0,85
|
|
6.4
|
0,8
|
|
6.6
|
0,8
|
|
13.1
|
0,75
|
|
Gezici
|
-
|
0,75
|
Optimar
|
0,75
|
Sanırım Gezici firması 2011'den sonra kuruldu, Optimar'ın ise 2011 tahminini bulamadım. Bu nedenle, ikisine de 0.75 katsayı atadım. Yukarıda KONDA'nın katsayısı 0,8, ancak Tarhan Erdem'in daha önceki seçimlerdeki güvenilirliğini hesaba katarak tablomda KONDA'nın katsayısına elle müdahele ederek 1 yaptım.
2. Anketlere, güncel olana yüksek eski tarihlilere düşük olacak şekilde bir katsayı daha atadım. Bunu da şu şekilde yaptım. 23 Mart'ta açıklanan anketlerin katsayısını 1,2 olarak girdim.
Anket tarihi
|
Katsayı
|
19 Mart
|
1
|
Mart başı
|
0.95
|
Şubat sonu
|
0.85
|
Şubat başı
|
0.75
|
Ocak
|
0.6
|
3. Anketlere denek sayısına göre de bir katsayı atadım.
Denek sayısı
|
Katsayı
|
10 bin üstü
|
1
|
5 bin civarı
|
0.9
|
2-3 bin
|
0.8
|
belirtilmemiş
|
0.7
|
4. Bir anket firmasının birden fazla anketi varsa, o anketlerden eski tarihli olanlarının etkisini azaltmak üzere, eski anketlere 0.9, 0.8 diye azalan şekilde bir katsayı atadım.
Aslında, bunların yanısıra, Gezici'nin son anket sonuçlarıyla ilgili olarak aşağıda yaptığım tartışmadan hareketle, Ak Parti'nin İstanbul oyu ile Türkiye geneli oyu arasındaki makası da bir kontrol parametresi olarak kullanmayı düşünüyorum. Buna göre, bu makasla ilgili bir tahminde bulunacağım. Bu tahminden sapmaya göre anketlere bir katsayı atayacağım. Benim düşünceme göre, bu seçimde Ak Parti'nin İstanbulda alacağı oy ile Türkiye genelinde alacağı oy arasında %5'ten fazla sapma olmamalı. Buna göre, eğer bir anket bu sapmayı %5'in üstünde gösteriyorsa, 1'den küçük bir katsayı ile ayrıca çarparak o anketin ağırlıklı ortalamaya etkisini azaltmayı düşünüyorum.
Şimdi, yukarıdaki 4 maddede ele aldığım katsayıları k1, k2, k3, k4 olarak adlandırayım. Bunların her biri, 1 ile 0.7 arasında bir sayı. Benim tablolarımda yer alan her anket için, anket firması, anket tarihi, denek sayısı ve anket firmasının tabloda kaç anketi olduğuna bakarak bir genel katsayı hesapladım. Formül şöyle:
Anket katsayısı = k1 x k2 x k3 x k4
Belli bir anket türü (Türkiye yerel, Ankara, İstanbul...) için, hesaplamaya giren tüm anketlerin katsayılarını toplayıp bir Toplam Ağırlık elde ettim. Sonra, Ak Parti, CHP ve MHP için o ankette tahmin edilen oy oranlarını anket katsayısı ile çarptım. Elde ettiğim değerleri tüm anketler için topladım ve Toplam Ağırlık'a böldüm. Böylece, bir ağırlıklı ortalama, başka bir deyişle "anketlerin anketi" elde etmiş oldum.
Bu, daha çok rafine edilmeye ihtiyacı olan bir çalışma ama ben yine de an itibarıyla bulduğum sonuçları paylaşayım:
Son olarak, GENAR'ın anketini de kattım ve seçim tahminimi güncelledim.
28 MART 2014 13:00 İTİBARIYLA TÜRKİYE GENELİ ANKETLERİN ANKETİ TAHMİNİM
Ak Parti 45,07
CHP 28.65
MHP 15.06
BDP/HDP 6.40
27 MART 2014 15:00 İTİBARIYLA TÜRKİYE GENELİ (İL GENEL MECLİSİ) ANKETLERİN ANKETİ TAHMİNİM
Ak Parti 44.9
CHP 28.7
MHP 15.2
BDP/HDP 6.3
19 MART 2014 23:30 İTİBARIYLA TÜRKİYE GENELİ (İL GENEL MECLİSİ) ANKETLERİN ANKETİ TAHMİNİM
Ak Parti 44.7
CHP 29.2
MHP 14.9
BDP/HDP 6.1
19 MART 2014 23:30 İTİBARIYLA ANKARA BÜYÜKŞEHİR ANKETLERİN ANKETİ TAHMİNİM
Ak Parti 44.4
CHP 38.8
MHP 13.5
Firma
|
Tarih
|
Seçim türü
|
denek
|
AKP
|
CHP
|
MHP
|
BDP
|
SP
|
BBP
|
HDP
|
Diğer
|
23 Mart
|
yerel
|
3067
|
46
|
27
|
15
|
7
|
|||||
23 Mart
|
yerel
|
6076
|
45,3
|
25,4
|
17,3
|
7,5
|
1,8
|
2,7
|
|||
23 Mart
|
İstanbul
|
2996
|
46,8
|
36,5
|
8,1
|
6,6
|
2,0
|
||||
23 Mart
|
Ankara
|
2642
|
43,8
|
42,5
|
10,2
|
3,5
|
|||||
23 Mart
|
İzmir
|
2518
|
35,9
|
47,0
|
10,4
|
6,1
|
|||||
GENAR (4)
|
24 Mart
|
yerel
|
5671
|
47
|
28,5
|
14,4
|
7,2
|
2,9
|
|||
GENAR (5)
|
24 Mart
|
Yerel
|
5671
|
45,1
|
29,4
|
15,0
|
6,8
|
3,7
|
|||
27 Mart
|
İstanbul
|
?
|
45,3
|
40,6
|
5,6
|
8,5
|
|||||
27 Mart
|
Ankara
|
?
|
45,2
|
41,4
|
10,3
|
3,1
|
|||||
24 Mart
|
İzmir
|
?
|
35,1
|
50,7
|
8,9
|
5,3
|
|||||
Konsensus
|
19 Mart
|
yerel
|
?
|
43
|
29
|
16.6
|
6.5
|
4.9
|
|||
19 Mart
|
yerel
|
?
|
40.77
|
31.22
|
14.27
|
6.81
|
3.93
|
||||
19 Mart
|
yerel
|
?
|
44
|
26.5
|
15
|
9.5
|
|||||
4-13 Mart
|
yerel
|
12300
|
45.7
|
28.3
|
16.0
|
6.0
|
4.0
|
||||
22-28 Şubat
|
yerel
|
5292
|
39.7
|
31.4
|
18.2
|
7.1
|
3.6
|
||||
8-11 Mart
|
b.şehir
|
5200
|
49.4
|
28.3
|
13.2
|
6.2
|
|||||
?-12 Mart
|
yerel
|
5200
|
49
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
|
ORC
(3)
|
Mart
|
yerel
|
?
|
44.9
|
30.8
|
14.3
|
5.7
|
1.8
|
2.5
|
||
ANAR
(2)
|
28/2-4/3
|
yerel
|
5177
|
46.9
|
30.1
|
14.3
|
5.8
|
2.9
|
|||
19-26 Şubat
|
yerel
|
10200
|
45.4
|
27.2
|
16.1
|
6.3
|
2
|
3
|
|||
24-28 Şubat
|
yerel
|
5510
|
44.8
|
29.3
|
14.2
|
5.6
|
1.3
|
3.2
|
0.4
|
||
Şubat
|
yerel
|
3733
|
43.5
|
29.3
|
13.6
|
6.5
|
2.2
|
||||
Şubat
|
yerel
|
1504
|
41.7
|
29.5
|
15.4
|
6.5
|
|||||
1-7 Şubat
|
yerel
|
5204
|
44.8
|
29.3
|
14.2
|
5.6
|
1.3
|
3.2
|
0.4
|
||
1-5 Şubat
|
yerel
|
5019
|
48.5
|
29.7
|
14.4
|
||||||
4-8 Ocak
|
yerel
|
3738
|
47.5
|
28.9
|
12.7
|
7.1
|
1.7
|
1.9
|
|||
8-11 Mart
|
genel
|
5200
|
49.2
|
25.8
|
14.2
|
7.4
|
|||||
24-28 Şubat
|
genel
|
5510
|
46.8
|
28.1
|
14.1
|
||||||
1-7 Şubat
|
genel
|
5204
|
46.8
|
28.1
|
14.1
|
||||||
1-5 Şubat
|
genel
|
5019
|
47.6
|
28
|
15.2
|
6.3
|
1
|
||||
Şubat
|
genel
|
49.4
|
21.8
|
15.8
|
8.3
|
||||||
Şubat
|
genel
|
121000
|
48.6
|
24.9
|
15.7
|
7.4
|
|||||
4-8 Ocak
|
genel
|
3738
|
48.6
|
25.5
|
14.3
|
7.0
|
1.6
|
3.0
|
|||
Ocak başı
|
genel
|
3025
|
42.3
|
29.8
|
18.7
|
5.6
|
2.3
|
1.3
|
|||
19 Mart
|
İstanbul
|
2004
|
44.4
|
40.8
|
6.2
|
5.7
|
|||||
19 Mart
|
İstanbul
|
?
|
44.24
|
42.08
|
5.8
|
4.69
|
3.11
|
||||
13-16 Mart
|
İstanbul
|
2500
|
45.9
|
34.6
|
8.3
|
6.7
|
4.5
|
||||
18 Mart
|
İstanbul
|
?
|
45.3
|
40.6
|
5.6
|
4.7
|
3.8
|
||||
17 Mart
|
İstanbul
|
?
|
48.7
|
39.6
|
4.1
|
7.6
|
|||||
22/2-2/3
|
İstanbul
|
?
|
47.1
|
40.8
|
5.2
|
5.1
|
1.8
|
||||
20-26 Şubat
|
İstanbul
|
7350
|
45.9
|
37.9
|
6.7
|
6.1
|
1.8
|
||||
5-15 Şubat
|
İstanbul
|
24800
|
45.3
|
38.0
|
6.2
|
1.5
|
6.5
|
2.5
|
|||
Şubat
|
İstanbul
|
51.1
|
37.1
|
||||||||
5-11 Şubat
|
İstanbul
|
3346
|
50.5
|
36.6
|
4.5
|
6
|
|||||
Şubat
|
İstanbul
|
?
|
42.8
|
35.4
|
5.3
|
11.7
|
4.8
|
||||
19 Mart
|
Ankara
|
2000
|
42.6
|
44.4
|
9.6
|
||||||
18 Mart
|
Ankara
|
?
|
46.2
|
39.9
|
10.2
|
3.7
|
|||||
19 Mart
|
Ankara
|
?
|
40.86
|
41.34
|
15.47
|
2.33
|
|||||
4-8 Mart
|
Ankara
|
14055
|
48.2
|
34.0
|
14.6
|
3.2
|
|||||
?
|
Ankara
|
12655
|
43.4
|
43.7
|
10.1
|
1.2
|
1.6
|
||||
19-25 Şubat
|
Ankara
|
5600
|
47
|
35.8
|
13.7
|
||||||
5-15 Şubat?
|
Ankara
|
?
|
47.6
|
34.1
|
14.4
|
3.9
|
|||||
Gezici
|
1-16 Şubat
|
Ankara
|
?
|
36.2
|
31.4
|
28.4
|
4
|
||||
6-9 Şubat
|
Ankara
|
3038
|
47.1
|
41.7
|
9.3
|
||||||
Şubat
|
Ankara
|
?
|
41.2
|
35.4
|
18.9
|
1.1
|
3.3
|
||||
19 Mart
|
İzmir
|
2001
|
34.9
|
50.5
|
10.2
|
||||||
19 Mart
|
İzmir
|
?
|
37.48
|
47.27
|
12.12
|
3.16
|
|||||
18 Mart
|
İzmir
|
?
|
31.6
|
51.3
|
8.1
|
8.9
|
|||||
ORC
(1)
|
8-13 Mart
|
İzmir
|
11600
|
41.4
|
46.9
|
8.0
|
|||||
6-10 Şubat
|
İzmir
|
3008
|
36.7
|
51.4
|
9.6
|
||||||
ORC
(1)
|
2-10 Şubat
|
İzmir
|
9600
|
42.1
|
46.7
|
7.7
|
Notlar:
(1)
ORC’nin İzmir anketinde %9.5 kararsızlar
dağıtılmamış durumdaydı. ben dağıttım.
(2)
ANAR’ın anketinde BDP/HDP oyları birlikte
verilmiş.
(3)
BDP/HDP oyları birlikte verilmiş.
(4)
Yeni Büyükşehir Kanunu ile büyükşehir olan 30
ilde İl Genel Meclisi kaldırıldığı için, Türkiye geneli oy oranlarını
hesaplamak mümkün olmayacak. Büyükşehir olan 30 il ile olmayan 51 ildeki oyları
birleştirmenin farklı yolları var. GENAR bu noktayı güzel tespit etmiş. Üç farklı
sistem önermiş. Burada, 30 büyükşehir belediye başkanlığı oyları+51 ilin İl Genel
Meclisi oyları toplanmış.
(5)
GENAR burada 51 ilde İl Genel Meclisi oy
oranları ile büyükşehirlerde İlçe Belediye Meclisi oy oranlarını toplamış.
"Anketlerin anketi" tahminim için kullandığım Excel tablosunun görünümü şöyle:
18 MART GÜNCELLEMELERİ
Günün son bombası, 2011 seçimlerini en az hata ile bilerek büyük sükse yapan SONAR firmasının genel müdürü Hakan Bayrakçı'nın Twitter'da açıkladığı üç büyük şehir tahminleriydi. Bayrakçı son yıllarda, diğer bazı anket firması yöneticileri gibi, kendi işini yapmanın ötesinde, siyasal analistliğe, Amerikalıların tabiriyle punditliğe fazla hevesli bir portre çiziyor. Anket firması yöneticileri hakkında genel bir gözlemim bu. Anketçiliği anketörlüğe indirgiyorlar, bu nedenle anket işinin teknik boyutlarını, metodolojisini, örneklem seçiminin inceliklerini konuşmak yerine, ellerindeki saha bilgisini adeta bir sihir veya büyü gibi kullanarak üst perdeden analizler yapmaya soyunuyorlar. Bayrakçı'nın SONAR'ı, iki aydır düzenli sonuç yayınlamamış, bize denek sayısı, saha araştırmasının yapıldığı tarihler, kullanılan metodoloji, sorulan sorular vs hakkında hiçbir bilgi sunmadan, sadece partilerin oy oranlarını veriyor. Bu bir anket sonucu mudur, yoksa tahmin mi? Bana pek profesyonelce gelmiyor.
SONAR'ın tahminlerini tabloda görüyorsunuz, ama özetle Ankara ve İstanbul'da Ak Partili adayları CHP'nin 5-6 puan önde göstermesi dün gece bayağı bir sansasyon oldu. İzmir'deyse, CHP'yi 20 puan önde gösteriyor. Bayrakçı'nın bundan üç dört hafta önce, Cemaat medyasında özellikle vurgulanan, "Ak Parti'nin oyları 10-15 puan düştü" açıklamasıyla çelişen bu sonuçları yayınlaması dikkat çekici. Bayrakçı, bu üç şehir dışında, Türkiye geneli için, "AKP yurt genelinde 7-10 puan kayıpta" değerlendirmesini yaptı. Tabii referans noktası, 2009 seçimleri değil, 2011 seçimleri. Yine de, 10-15 puan kayıptan 7-10 puana düşmesi de ilginç!
ORC'nin 4-13 Mart tarihli Türkiye geneli ve 4-8 Mart tarihli Ankara anketlerinde değişen bir şey yok; ORC anketleri Ak Parti'yi açık ara önde gösteriyor.
Gezici'nin anketi daha ilginç ve üstünde daha çok konuşulmaya değer. 22-28 Şubat tarihlerinde sahada yapılan anket, ilk olarak 13 Mart'ta kamuoyuyla paylaşılmış. Burada, "kamuoyu"nun anket tüketimi açısından besin zincirinin sonunda yer aldığının farkındayım. Şunu demek istiyorum, anket işinde "parayı veren düdüğü çalar" kuralı geçerli. Yani anket firmaları, sonuçta ticari birer işletme. Anketörlerin yevmiyeleri, ofis kirası, anket sonuçlarının işlenmesi vs maliyetlerinin bir şekilde karşılanması lazım. Ya bir siyasi parti veya medya kuruluşu çıkarıp tüm masrafı karşılamalı, ya da anket firması, çeşitli kişi ve kuruluşları abone yaparak anketleri finanse etmeli. Her iki durumda da sonuçlar öncelikle anket firmasının "müşteri"lerine servis ediliyor. Bu müşteri bir siyasi parti veya medya kuruluşu ise, anket sonucunu kamuoyuyla ister paylaşıyor ister paylaşmıyor. Ya da, belli bir süre geçip de anket güncelliğini yitirdikten sonra ya anket firması sonuçları doğrudan medyaya veriyor, ya da sonuçları bir şekilde sızdırıyor. Neyse, uzun lafın kısası, Gezici'nin anketi "bayat" bir anket. Yine de, Ak Parti'yi %40'ın altında göstermesi ve CHP'yle aradaki puan farkını 6 puan civarında göstermesi açısından, sansasyonel bir anket. Ayrıca MHP'nin oyunu, nerdeyse 1999 seçimlerindekine yaklaştıracak ölçüde yüksek göstermesi de özellikle vurgulanmalı.
Ben Gezici'nin bu anket sonucuna şüpheyle yaklaşıyorum. Çünkü Gezici'nin, bu Türkiye geneli sonucundan kısa bir süre önce, büyükşehir bazında yayınladığı anket sonuçları var. Bunlardan İstanbul anketinde Ak Parti'nin oyu %47.1 olarak gösteriliyordu. Türkiye geneli anketi 22-28 Şubat, İstanbul anketi ise 22 Şubat-2 Mart tarihleri arasında yapılmış. Dönemler de neredeyse örtüşüyor. Gezici'ye göre Ak Parti'nin oyu Türkiye genelinde %39.7 iken nerdeyse aynı dönemde İstanbul'daki oyu %47.1. Bana çok garip geldi.
Ben yukarıdaki fikirlerimi twitter'da ifade ettikten sonra, Gezici Araştırma'nın resmi hesabından, sonuçlarını savunan yakışıkısız bir DM aldım. Dolayısıyla, bu iki sonuç arasındaki farkın bana neden garip geldiğini açıklama ihtiyacı hissediyorum. Mantığım aslında basit. Ak Parti'nin oylarında İstanbul ile Türkiye geneli arasında bu kadar fark (%7.4) olması, İstanbul ile Türkiyenin İstanbul haricinde geri kalanı arasındaki farkın daha da büyük olduğu anlamına geliyor. Sosyolojik olarak İstanbul'un, Türkiye'nin geri kalanından bu kadar sapması bana makul gelmiyor.
Hesabım da basit aslında. Açıklayayım. YSK verilerine göre şu anda İstanbul'da 9.997.024, Türkiye genelinde 52.695.831 seçmen var. Yani Türkiye'deki seçmenin %19'u (yaklaşık 5te biri, 9.997.024/52.695.831=0.1897, yuvarlarsak %19.0) İstanbulda. Türkiye geneli ile İstanbul'da seçime katılım ve geçerli oy oranlarının aynı olduğunu varsayıyorum. Gezici Araştırma sonuçlarına göre Ak Parti Türkiye'de 100 (geçerli) oyun 39.7'sini alıyor. Bundan sonra hesabı 100 tabanı üstünden götüreceğim. Bu 100 oyun 19'u İstanbul'da olduğuna ve bu 19 oyun %47.1'i Ak Parti oyu olduğuna göre, bu oran 19x0.471=8.95 oya karşılık gelir. Türkiye genelindeki 39.7'den 8.95'i çıkarırsak, İstanbul harici oyu 39.7-8.95=30.75 olur. Ama bu, İstanbul haricinde %30.75 oyu var anlamına gelmiyor, çünkü İstanbul haricinde 100 oyun 81'i var. Başka deyişle, "%30.75" ifadesi "100 oyda 30.75 oy" anlamına geliyor. Halbuki bizim İstanbul haricinde 100 oy değil 81 oyumuz vardı. O zaman, 30.75/81=37.96, yuvarlarsak Ak Parti'nin İstanbul haricindeki oy oranı %38 oluyor.
Özetle, Gezici Araştırma'ya göre Ak Parti'nin oyları:
İstanbul: 47.1
Türkiye geneli: 39.7
İstanbul hariç Türkiye: 38.0
İstanbul ile İstanbul harici Türkiye arasında 47.1-38.0 yani 9.1 puan fark bence çok fazla. Yani böyle bir fark olmaz değil, olabilir, ama nasıl olacak? Bunun bir izahı olması lazım. Bu makasın böyle açılmasında Gezi eylemlerinin bir etkisi olduysa, Taksim, Gezi Parkı İstanbul'daydı, buna rağmen Ak Parti'nin İstanbul oyları, İstanbul haricinin 9.1 puan üstünde?! Yolsuzluğa hassasiyetse, İstanbullu "Aman canım çaldılarsa çaldılar" demiyor herhalde. Cemaatin etkisi ise, Cemaat Türkiye'nin geri kalanında ne kadar örgütlüyse İstanbul'da da o kadar örgütlü diyebiliriz.
Bu durumu anlamak için önceki iki seçimdeki duruma baktım. Ak Parti'nin 2011 seçimlerindeki oyları:
İstanbul: 49.45
Türkiye geneli: 49.95
İstanbul hariç Türkiye: 50.06
İstanbul-İstanbul harici makası: 49.45-50.06=-0.61 Yani makas, 1 puanın da altında ve Ak Parti'nin İstanbul hariç Türkiye'deki oyu İstanbul'daki oyundan yüksek.
2009 Yerel seçimlerindeki durum:
İstanbul: 44.2
Türkiye geneli: 38.8
İstanbul hariç Türkiye: 37.7
İstanbul-İstanbul harici makası: 44.2-37.7=6.5 Bence %6.5 bile çok yüksek bir fark, ama bu farkın %9'un da üstüne çıkması bana uzak ihtimal gibi görünüyor.
16 MART GÜNCELLEMESİ
Son güncelleme, Pollmark anketi. 8-11 Mart tarihlerinde gerçekleştirilen araştırmada 5200 denek yer almış. Anket sonucu 2011 seçimlerinin sonucuna çok benziyor. Deneklere "genel seçim" sorusu sorulduğunda alınan cevap Ak Parti %49,2 CHP %25,8 MHP %14,2. Yerel seçim sorusunda biraz karışıklık var. Pollmark büyükşehirlerle büyükşehir olmayan illeri ayrı ayrı ele almış. Ama bu iki denek kümesinin sayılarını vermiyor. Anketin 26 ilde gerçekleştirildiği belirtiliyor, ama bu illerin kaçı büyükşehir kaçı değil, verilmemiş.
İlginç bir nokta, 15 Mart Cumartesi günü Kanal 7'de Beşir Atalay son yaptırdıkları anket sonucuna göre Ak Parti oylarının %49'a ulaştığını açıklamıştı. O programda, bu anketle ilgili, Ak Parti'nin oy oranı dışında sadece denek sayısının 5200 olduğunu açıklamıştı Beşir Atalay. Ben o anketin ANAR anketi olduğunu düşünmüştüm, ama gerek denek sayısı gerek Ak Parti'nin oy oranının tam tutması üzerine Atalay'ın açıkladığı anketin Pollmark tarafından yapılmış olduğunu düşünüyorum.
Bunun dışında, MAK Danışmanlık diye adını ilk defa duyduğum bir firmanın il il anketine rastladım. Şu günlerde özellikle İstanbul, Ankara, İzmir anketlerinin peşinde olduğum için, Ankara için verdikleri Melih Gökçek %47, Mansur Yavaş %35 sonucu dikkatimi çekti. Ama şu aşamada MAK Danışmanlık'ın anketini tabloma almıyorum.
Tabloya üç yeni anket sonucu ekledim. Biri, Bugün gazetesinde yer alan, 10 büyük şehirdeki durumu gösteren Gezici anketi. Ben tabloda sadece üç büyükşehir sonuçlarını gösterdiğim için, Gezici anketinden sadece İstanbul sonucunu tabloya yansıttım. Diğer büyükşehirlerdeki durumu Gezici Araştırma Genel Müdürü Murat Gezici, Gülen Cemaati'nin CHP'nin güçlü olduğu yerlerde CHP'yi, MHP'nin güçlü olduğu yerlerde MHP'yi desteklemesiyle açıklıyor. Gülen Cemaatinin Ak Parti'ye karşı yalınkılıç tavrını gözönüne aldığımızda, Bugün gazetesinde yayınlanan ankette bile Ak Parti-Kadir Topbaş'ın, CHP-Mustafa Sarıgül'ün en az 6 puan önünde olduğunu görüyoruz. Tabloya eklediğim ikinci anket, ORC'nin Ankara anketi. 4-8 Mart tarihli bu ankette Gökçek, Mansur Yavaş'ın 14 puan önünde görünüyor. Üçüncü anket yine ORC'nin, yerel seçim eğilimlerini ay ay yansıttığı tablodan aldığım sonuç. Bu müstakil bir anket değil, bir trend/eğilim göstergesi. Nasıl bir metodoloji kullandıklarını sonucu verdikleri sayfada açıklamamışlar, ama bu sonuçlara göre Ak Parti %45, CHP %30, MHP %15 civarında görünüyor.
Bu arada, Konsensus firmasının web sitesinde, Mart 2009'dan Ocak 2014'e kadar partilerin "genel seçim" anketi performanslarını gösteren faydalı bir grafik var, aşağıda yer alıyor.
ANAR ANKETİ ÜZERİNE (10 Mart)
Tabloya yaptığım son ekleme, Star gazetesinde yayınlanan ANAR anketi. Ankette seçmene "30 Mart yerel seçimlerinde hangi partinin belediye başkan adayına oy vereceksiniz?" sorusunun mu (Tabloda "yerel" olarak geçen soru) yoksa "Bu pazar günü genel seçim olsa hangi partiye oy vereceksiniz?" sorusunun mu sorulduğunu tespit edemedim. Aynı anket sonuçlarından söz eden Ali Bayramoğlu'nun yazısında da bu bilgi yok. Oysa, aşağıda görüleceği üzere, bu sorunun aynı anda, aynı denek grubuna sorulduğu anketlerde bile partilerin oy oranlarında 2-3 puanlık değişimler gözlenebiliyor. Mesela Optimar 1-7 Şubat anketinde Ak Parti'nin "genel" seçim oyu %46.8 iken "yerel" seçim oyu %44.8. Yine Optimar'ın 24-28 Şubat anketlerinde de aynı %2'lik makası görüyoruz.
Vurgulamak istediğim ikinci konu, Star'daki haberde, "ANAR’ın Şubat 2014’te yaptığı ankette il/büyükşehir belediye başkanlığı yarışında AK Parti’nin oy oranları yüzde 44.7 olarak belirlenmişti." deniyor. Oysa benim bulduğum, Yeni Şafak'tan Abdülkadir Selvi'nin açıkladığı ANAR Şubat anketinde Ak Parti oy oranı %48.6 olarak veriliyordu. Muhtemelen, Star'ın atıf yaptığı ANAR anketi yerel, Selvi'nin yazdığı anket ise genel seçim anketi.
Şimdi farkına vardım ki, yukarıda zikrettiğim iki anket sonucu arasındaki fark, sosyal medya ve haber sitelerinde de gündeme getirilmiş. Mesela sondakika.com'da bu konu "ANAR'ın yerel seçim anketindeki büyük çelişki" başlığıyla verilmiş. Buradan, ANAR'ın anketi itibarsızlaştırılmaya çalışılıyor. Halbuki, biraz dikkat edilince, Selvi'nin açıkladığı anketteki denek sayısının 121 bin, son açıklanan ANAR anketindeki denek sayısının ise 5177 olduğu görülüyor. Belli ki bu iki sonuç, birbirinden farklı kategorilerdeki anketlere ait sonuçlar. Aşağıdaki tablodaki "denek" sütununun faydasını görüyoruz burada. Şirketler genelde 3-5 bin civarında denekle anket yapıyorlar. Muhtemelen ANAR Şubat ayı boyunca böyle bir dizi anket yaptı. Sonra bu anketlerdeki sonuçları toplayarak 121 bin kişilik dev bir denek kümesi oluşturdu ve oradan bir sonuç üretti. İstatistiki olarak bu ne kadar anlamlıdır, tartışılır, ama benimkisi sadece bir tahmin. Nitekim, Star gazetesinde yayınlanan son anket sonuçlarında Şubat anketinde Ak Partinin oy oranının %44.7 olarak verildiğini görüyoruz.
Tabloya henüz eklemedim, çünkü diğer anket sonuçlarıyla karşılaştırılacak formatta değil, ama Cemaat kaynaklarının "Ak Parti'nin oylarında büyük düşüş" diye verdiği Metropoll anket sonuçları üstünde ayrıca durmak istiyorum. Aslında konu basit. Metropoll anketinde "Kararsızlar" ve "Protesto oy" kategorileri duruyor. "Protesto oy" ne demek? Bu kişiler ya oy vermeye gitmeyecek ya da geçersiz oy kullanacaklar. Ama açıklanan hiçbir seçim sonuçlarında bu kişiler yer almaz. "2011de Ak Parti %50 oy aldı denirken aslında "2011de Ak Parti geçerli oyların %50sini aldı" kastedilir. O zaman, Pollmark'ın anketinde önce bu "Protesto oy"ları çıkarmak lazım. İkinci konu, "Kararsızlar". Benim aşağıda listelediğim seçim anketlerinin nerdeyse hepsinde (Nerdeyse diyorum, çünkü anket sonuçlarını bulduğum siteler bazen sadece özet sonuç veriyor, böyle "teknik" ayrıntıları atlayabiliyorlar) partilerin oy yüzdeleri verilmeden önce "Kararsızlar dağıtıldıktan sonra" kaydı düşülüyor. Sonuçta anket, istatistiki bir çalışma. "Kararsızım" diyen bir seçmen Ak Partiye de oy verebilir, CHPye de, MHPye de, diğer partilere de. Ya da, oy vermeye gitmeyebilir, veya geçersiz oy verebilir. O yüzden, bu Kararsız oyları hesaba katmanın en kestirme yolu, partilere, Kararsızlar ve Oy kullanmayı düşünmeyenlerin de hesaba katıldığı oy yüzdeleriyle orantılı olarak dağıtmak. Sonra, protesto oylarını çıkarıp yüzdeleri baştan hesaplamak.
Buna göre, Metropoll'ün anketinde Kararsızım %5.8, Adaya bağlı %1.9 çıkmış. İkisinin toplamı %7.7 yapıyor. Ak Parti'nin Kararsızlar ve Protesto oylar da dahil edilerek hesaplanmış oy oranı %36.3. Kararsızlardan 36.3x0.77=%.2.8 oyun Ak Partiye geleceğini hesaplıyoruz. %36.3e ekleyince, %39.1 yapıyor. Protesto oy %4.7 ve Cevap yok %0.3'ü birlikte değerlendirirsek %5 yapıyor. Bunların oy kullanmayacağını veya geçersiz oy kullanacağını düşününce, %100lük dilimin %95'inin geçerli oy kullanacağını varsaymak durumundayız. O zaman, Ak Parti'nin diğer anket sonuçlarıyla karşılaştırılabilecek oy oranı, 39.1/0.95=%41.2 çıkıyor.
(Metropoll anketi üstüne bu değerlendirmeyi ilk yayınladığımda, anket şirketinin adını sehven Metropoll yerine Pollmark olarak yazmışım. Özür dileyerek düzeltiyorum.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder